Een diploma halen... waarom eigenlijk?

Toen Wings Agora in Roermond begon in 2014 hadden we het helemaal niet over een diploma of een examentraject. We kregen wel een 'diplomagarantie' dat onze kinderen tenminste op het advies van de basisschool zouden slagen. Dat gaf voor ons ouders een gevoel van overtuiging van het Agoriaanse concept en stelde ons gerust, maar ik was er niet echt mee bezig. Bovendien werd in 2014 nog meer gedacht in het gedurende de jaren halen van certificaten voor vakken en het doen van staatsexamen. Praktischer en meer op maat, het behalen van het diploma 'on the way'. Er zullen nog weinig kinderen en ouders zijn die niet kiezen voor het halen van een diploma. De mijne ook en ik heb er nog steeds een heel dubbel gevoel over, ook nu beide kinderen een diploma hebben.

Mijn oudste had de pech om in de coronajaren het examen te moeten doen. Wings Agora Roermond had voor het eerst een grote groep leerlingen en niet alles verliep vlekkeloos. Zelf had ik het gevoel dat mijn dochter eigenlijk te vroeg in het eindexamentraject was gestapt. Zij besloot er een jaar langer over te doen en ongelooflijk wat een eindspurt zij ervan maakte! Met hulp van haar coach en de passende ondersteuning van vakexperts kon zij vrij goed haar eigen manier van leren volgen en zo examens halen met hogere cijfers dan verwacht. Waar iedereen op de lagere school en het brugklasjaar van een traditionele middelbare school aangaf, dat onze dochter een Havo-mentaliteit had, maar VMBO toch meer voor de hand lag, maakt Agora haar belofte waar met een hoger niveau dan het advies van de basisschool; een Havo-diploma met bijna een acht gemiddeld! Mijn dochter heeft het nog regelmatig over, dat het leren bij Agora zo 'logisch' was en dat zij de hele insteek mist in het vervolgonderwijs. Ondertussen is zij -met een tussenstap van een propedeuse toegepaste psychologie op HBO-niveau - derdejaars studente psychologie aan de Universiteit Maastricht. Ze moet er hard voor werken maar weet waar ze het voor doet.  

Mijn jongste ben ik al een aantal jaren 'kwijt' aan de kwelling van het examentraject, of liever gezegd het toetssysteem. Want aan belangstelling voor de vakken ligt het absoluut niet. Het liefste zou hij alle vakken gedaan hebben, zonder te moeten kiezen voor een pakket. Interesse genoeg en alleen maar verder gevoed daarin door Agora. Het was voor mij al op de lagere school duidelijk dat hij weinig op had met toetsen al scoorde hij goed. Zijn belangrijkste vraag voor het eindexamen was dan ook: Hoe laat ik iemand anders zien dat ik het snap? En dat had vooral met de manier van toetsen te maken. Zijn interesse bleef breed en daarom koos hij ook voor een breed vakkenpakket. Eigenlijk was het een onmogelijke opdracht om in twee jaar tijd zonder de basiskennis van al deze vakken examen te doen in zowel het economische profiel als het technisch profiel zat en een extra vak waar de tweede vreemde taal voor was opgeofferd vanwege dyslexie. En toch heeft hij het eindelijk gehaald, met nu dus tien vakken op zijn cijferlijst omdat hij afgelopen jaar via de VAVO nog eventjes twee nieuwe vakken deed. Dus aan doorzettingsvermogen om dat papiertje te halen ligt het niet. Zoals hij het zelf zegt: Nu kan ik weer verder met 'leven'. 

Maar wat deden wij als Agora-ouders? We deden er aan mee... aan dat hele circus van het diploma. We zouden als Agoriaanse ouders toch beter moeten weten? Nee hoor, het zit er zo ingebakken in ons denken dat een diploma nou eenmaal de gemakkelijkste weg is om ergens te komen. En is dat zo als ik terugkijk? Ik betwijfel het. De gemakkelijkste weg in ieder geval sowieso niet. De korstste nu uiteindelijk wel, maar als hij niet geslaagd was, hoe zouden we dan terugkijken op die jaren bezig zijn met door de hoepel te springen? Dat vind ik misschien nog wel het allerergste, dat het die impact heeft. Van het 'niet halen'. En de opluchting nu dat het wel gelukt is. Het zegt veel hoe we maatschappelijk mensen nog steeds indelen in 'geslaagd' of 'gefaald'. Het is een gewoonte van onze samenleving om uit te gaan van maakbaarheid en de gedachtegang dat als je maar hard genoeg ervoor werkt je slaagt en dat als iedereen het kan jij het ook moet kunnen. Misschien stoor ik me wel het meeste aan mezelf op dat punt. Dat ik het zie en er niet naar heb gehandeld. Dat ik niet gewoon afgelopen jaren mijn schouders heb opgehaald en mijn kind heb gestimuleerd om uit het systeem te stappen. Hij had genoeg ideeën voor andere wegen.

De maatschappij lijkt er nog niet aan toe om ons 'totalitaire onderwijsregime' omver te gooien. Ondanks alle initiatieven die ook vanuit de onderwijssector zelf komen het anders te doen. Daarbij werken het financiële kader en de wijze waarop onderwijsbevoegden worden opgeleid ook niet echt mee. Ons Ministerie is in ieder geval hopeloos als het gaat om iets anders bedenken dan het huidige toetssysteem. Ik word nog boos als ik denk aan de uitzending van Nieuwsuur over het voorstel van LAKS om het centraal schriftelijk voor 1/3 mee te laten tellen en de reacties van experts(*): 'Het heeft geen prognotiserende waarde voor het vervolgonderwijs' en 'Het Ministerie van Onderwijs vindt dat de schoolexamens en het centraal schriftelijk met elkaar in balans zijn in het huidige systeem.' Het ontbreekt mij aan alle redelijkheid voor zo'n redenatie... De afgelopen jaren ben ik er meer van overtuigd geraakt dat vooral het de ruimte geven aan de uniciteit van onze kinderen en ze koesteren zorgt voor ontwikkeling. Een ontwikkeling die gemakkelijk op andere manieren 'getoetst' kan worden, 'on the way' via onder andere Agora-onderwijs. 

* https://nos.nl/nieuwsuur/video/2568853-laks-centrale-eindexamens-wegen-te-zwaar: