Agora door de perspectiefbril organisatiekunde
Besturing, structuur, cultuur en verandermanagement
Je vindt op deze plek blogs met mijn organisatiekundige en veranderkundige kijk op Agora-scholen. Het is mijn passie om naar organisaties te kijken hoe ze het meest optimaal vormgegeven kunnen worden om hun doel te bereiken en de mensen erbinnen hun eigen plek te laten vinden. Agora-scholen vragen om een ander soort organisatie dan traditionele scholen. Dat heb ik afgelopen jaren dan ook met passie uitgedragen. Heeft dat geholpen? Ik weet het niet. Ik heb me vaak een roepende in de woestijn gevoeld.
Om iemand effectief te kunnen helpen, moet diegene geholpen willen worden. Na al die jaren heb ik het gevoel, dat men binnen Agora een aantal kritieke succesfactoren nog steeds niet ziet. Dan heb ik het over Agora-ouderschap, de organisatiecultuur en de gekozen vorm van leiderschap.
Het voelt als een verantwoordelijkheid mijn perspectief te delen. Ik wil namelijk niets anders dan krachtige Agora-scholen die op een passende organisatorische manier Relationeel Autonoom Leren tot uitvoering brengen. Want dát is de bedoeling!
Ik ben in hart en nieren een organisatiemens. Ooit werkte ik als managementconsultant bij een van de grote internationale adviesbureaus en heb ik diverse interne adviesfuncties bekleed binnen verschillende organisaties. Ik hou ervan om stukjes van de puzzel bij elkaar te brengen, zodat iedereen binnen een organisatie zijn plek vindt en écht bijdraagt aan het geheel. Mijn devies is dan ook: binnen een goed functionerende organisatie voelt elke medewerker zich een echte ondernemer!
Het was voor mij dan ook onmogelijk om bij Wings Agora Roermond níet door mijn organisatiekundige perspectiefbril te kijken naar hoe de organisatie in elkaar zat en hoe deze kon groeien. Mijn allereerste notities over Agora waren schetsen van de schoolorganisatie in organisatiekundige termen. Met deze notities ging ik naar school toen ik werd uitgenodigd om als ouder mee te denken. Nu, bijna tien jaar later, blijken deze schetsen nog steeds te kloppen.
In de jaren 2021, 2022 en 2023 schreef ik diverse artikelen over de blauwdruk van een Agora-school en de groeifasen die zij doormaken. Wat ik ontdekte, is dat je in deze verschillende fasen de focus op andere onderdelen van de organisatie legt en dat elke fase vraagt om een aangepast coördinatiemechanisme en een bijbehorende vorm van sturing. Alleen zo kan een school volwassen worden en continuïteit waarborgen. Cruciaal hierbij zijn een passende — en andere dan traditionele — onderwijscultuur en verandermanagement.
Toch kiezen veel Agora-scholen (on)bewust voor een ‘harkjesstructuur’ zodra onderlinge afstemming, zoals in het begin met een klein team, niet langer effectief is als de school groeit. Onderlinge afstemming is een populaire manier om kleine, innovatieve organisaties te coördineren omdat het zorgt voor flow en veel autonomie. Maar naarmate de organisatie groeit, wordt dit onhandelbaar. Veel Agora-scholen hanteren het door de Vereniging van Agora-Onderwijs (VAO) gepromote teamgericht organiseren (TAO) om hun organisatie vorm te geven in structuur en besturing. De cultuur verandert daar niet automatisch door...
Agora is geen gewone school die werkt volgens gestandaardiseerde processen en resultaten zoals gebruikelijk binnen het Ministerie van Onderwijs, met meestal een hiërarchische vorm van besturing. In plaats daarvan is Agora een netwerkorganisatie waarin professionals nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen om Agora-coach te worden en op een andere manier samenwerken dan in het traditionele onderwijs om Relationeel Autonoom Leren tot zijn recht te laten komen. Het leren vindt niet plaats binnen de muren van de school of in klaslokalen; de focus ligt juist op het verbinden van de school met de buitenwereld en het binnenhalen van externe kennis en ervaringen. Dit vraagt om een andere manier van organiseren, een andere cultuur en een daarbij passende stijl van leidinggeven en communiceren.
Binnen zo’n netwerkorganisatie is het bovendien belangrijk om goed na te denken over de betrokkenheid van ouders en andere belanghebbenden in de leeromgeving. Hoe geef je hen een betekenisvolle plek binnen de organisatiestructuur? Wat is daarvoor nodig? Ruim een jaar heb ik, samen met een aantal andere ouders, intensief vormgegeven aan ouderparticipatie bij Wings Agora Roermond. De lessen die we hieruit hebben geleerd, verwerkte ik in een artikel dat nieuwe scholen kan inspireren.
Kort door de bocht schets ik hierboven een aantal kritieke succesfactoren zoals die al decennialang bekend zijn in de organisatiewetenschappen en die ook nu nog worden gebruikt om organisaties door te lichten. In onderstaande blogs neem ik je graag verder mee in mijn kijk op de Agora-organisatie, bekeken door mijn organisatiekundige perspectiefbril.
- blogs volgen binnenkort -