Hang het label aan de kapstok!

Ouders die zich oriënteren op vervolgonderwijs stellen me regelmatig de vraag of Agora-onderwijs geschikt is voor hun hoogbegaafde kind? Trekt Agora-onderwijs meer dan gemiddeld hoogbegaafde kinderen aan of andere kinderen met een label? Het zou me niet verbazen! Agora bied kinderen die 'afgewezen' worden in het traditionele onderwijs een kans om zich te ontwikkelen zoals ze zijn. Zonder label. Traditioneel onderwijs daarentegen is vooral gefocust op het onderscheiden van de 'afwijking' en gaat vervolgens op zoek naar hoe deze 'afwijkenden' toch te kunnen helpen. Het lijkt een beetje op een kringverwijzing in Excel, zo'n 'loop' waar je niet uitkomt. 

Op LinkedIn kwam ik begin april een bericht tegen dat de Radboud Universiteit onderzoek gaat doen naar begaafde leerlingen waarbij ‘het ontwikkelen niet vanzelf gaat’. Het blijft blijkbaar lastig deze leerlingen met hun ‘complexe problematiek en hun systeem’ goed te bedienen op school en de universiteit wil meer weten hoe ze leerlingen beter kunnen helpen. Vooral dat 'het ontwikkelen niet vanzelf gaat' vind ik een enorme trigger. Wat een flauwekul! Ontwikkelen gaat altijd vanzelf als je de hekjes weghaalt, stopt met alles in een vierkantje te willen proppen en de DSM V-TR* gewoon in die prullenbak gooit.

Begin april ontving ik tevens een uitnodiging via Wings Agora Roermond in mijn mailbox van de stuurgroep Begaafdheid van het basisonderwijs en de kerngroep Begaafdheid van het Voortgezet Onderwijs voor een ouderavond voor ouders van (vermoedelijk) meer- en hoogbegaafde kinderen en jongeren. Eerlijk gezegd had ik het op school nooit gehad over hoogbegaafdheid van mijn jongste... we hebben het er immers bij Agora niet over... Elk kind is uniek. Toch was ik nieuwsgierig genoeg wat er besproken zou worden en waarom Agora mij die uitnodiging had gestuurd, dus ik ging. 

Ik heb de avond vooral met veel verbazing, irritatie en kromme tenen 'overleefd'. Te Agoriaans waarschijnlijk al, te eigenzinnig en in ieder geval met een natuurlijke afkeer van 'ergens in moeten passen'. Het grootste deel van de avond bestond uit een lezing van een onderwijskundig adviseur over hoogbegaafdheid. Het ging over het vinden van de kracht in jezelf als kind door te kunnen doorzetten, fouten te maken, te leren omgaan met tegenslagen en gefocust te kunnen werken. Over het gebruiken van de kracht in je omgeving door hulp van school en ouders, begrip van je medeleerlingen en aandacht voor jou in wat je buiten school doet en wat er in je persoonlijke leven gebeurt. Over het ontwikkelen van denk- en gedragsvaardigheden. Dat is toch gewoon iets wat voor elk kind geldt? 

Er werd telkens opnieuw geroepen dat je als ouder nieuwsgierig moet zijn naar je kind en het niet buiten de boot moet laten vallen terwijl het hele praatje er toch vooral over ging hoe je het hoogbegaafde kind terug in het systeem kom krijgen. Hoe je van een vierkantje toch een rondje kunt maken. Ik vond het akelig manipulatief. Een heel verhaal over intrinsieke motivatie en dan elke keer weer het kind mee terugnemen in wat er van buitenaf van hem verwacht wordt. Zo in de zin van... zie je wel dat je dit dan moet doen? 

Ik schrok van de mededeling dat het vaker voorkomt dat school een heel ander beeld heeft van het kind dan de ouder. Voor mij is dat toch echt een No-Brainer dat een school en/of de ouder het kind het kind ziet! Mijn irritatie liep hoog op toen de piramide van hulpverlening werd uitgelegd. Van 'in de klas ondersteunen', naar 'buiten de klas', naar 'buiten de school'. Ik zag het vooral als de piramide van uitsluiting! 

Ik heb weinig hoop dat alle investeringen die nu worden gedaan in de vorm van wetenschappelijk verantwoorde onderzoeken, stuurgroepen, kerngroepen en onderwijsadviseurs veel zullen opleveren. We draaien ons helemaal vast zolang we in het bestaande systeem blijven zoeken naar oplossingen die het systeem veroorzaakt. Ik zie alleen maar meer verkramping aankomen. En een dikker handboek...

Wat zou ik graag even een plek op het podium hebben gehad. Niet om iedereen over te halen naar Agora te komen, maar vooral om te vertellen hoe groot de winst is als je enkel en alleen naar het kind kijkt en je daarop aanpast in je ondersteuning in plaats van andersom. Dat het bewust investeren in de driehoek een grote factor voor succes is! Ik roep al jaren naar nieuwe Agora-ouders: 'Kijk naar je kind!' en 'Ik heb mijn kind terug sinds het naar Agora gaat!' Dat is wat Agora doet! Elk kind zien zoals het is! 

Deze avond bevestigt voor mij des te meer dat Agora onderwijs vele handvaten biedt om elk kind zich als zichzelf te laten ontwikkelen. Al die kenmerken die nu gepresenteerd werden op het scherm voor een hoogbegaafd kind -nieuwsgierig zijn, autonoom willen zijn en veel energie hebben- zijn kenmerken van kinderen! Dus... of we hebben het over alle kinderen, of alle kinderen zijn hoogbegaafd!

De vraag is dan ook waarom Wings Agora Roermond mij de uitnodiging stuurde voor deze avond?Ook in het Agora onderwijs hoor ik geluiden in de praktijk dat een hoogbegaafd of enig ander gelabeld kind een speciale aanpak nodig zou kunnen hebben. Van coaches, van ouders, maar eigenlijk niet van de kinderen zelf. Ik begrijp dat Agora een bovenmatig groot deel gelabelden trekt, omdat deze kinderen Agora zien als misschien wel de laatste kans om van onderwijs te 'genieten'. En ik begrijp ook dat signaleringsgedrag, dat is ontstaan vanuit het label en het er niet bij horen, veel vraagt van de coaches en leiding, dat het tijd kost om weer te 'ontlabelen' en misschien wel wat extra kennis over hoe dat te begeleiden. Maar... als je het label meeneemt de school in, wijk je dan niet af van je eigen intentie om elk kind als 'uniek' te zien en werk je dan niet aan seggregatie? Leidt het er niet toe dat Agora-coaches weer hun houvast gaan zoeken in kwalificaties, kenmerken en afvinklijstjes omdat ze zich onvoldoende bekwaam voelen om een gelabeld kind te begeleiden? Waar ging het ook alweer over? Over het leggen van verbinding voor een leeromgeving waarin vertrouwen en veiligheid aanwezig zijn zodat het kind zich authentiek kan laten zien! Daarvoor is een menselijke benadering nodig, geen afstandelijke DSM-V!

Als ik dan advies mag geven: Hou als ouder nauw contact met de coach, deel je zorgen en geef Agora de ruimte om je kind te laten ontscholen. Zorg binnen de scholen voor een 'loop' naar andere coachgroepen, zodat kinderen elkaar kunnen vinden, gelijkgestemd. Zorg ervoor dat er ontwikkelruimte is en blijft voor coaches om het Agoriaans meesterschap steeds verder te ontwikkelen als basis voor ‘onvoorwaardelijk’ coachen. En heel belangrijk: zorg dat ook ouders ontscholen en zich bewust worden van hun eigen conditioneringen. Het heeft als ouder geen enkele zin om elke keer tegen een coach te roepen: 'Ja maar, mijn kind is hoogbegaafd' of als coach: 'Ja, maar dit kind is autistisch!' Besef als ouder dat elke keer dat je het label van je kind hardop uitspreekt je je kind in een hokje plaatst, dat dat hem 'uitsluit' en voorkomt dat hij gewoon zichzelf mag zijn. Kortom, bezig blijven met het label leidt slechts tot meer segregatie, meer uitsluiting, meer 'bijzonderheid' die blijvend vastgehouden moet worden, gehechtheid aan het label en eenzaamheid. Voor je unieke kind geldt: Jezelf leren kennen, weten wie je bent en jezelf kunnen waarderen met al je imperfecties.... dat leidt tot authenticiteit die je 'wapent' voor de toekomst. Daar zit het aangrijpingspunt als ouder en leerkracht om in verbinding te komen en blijven met je (Agora-)kind. Eigenlijk een geruststelling, of niet? We hoeven alleen maar te kijken en te luisteren!

* Het handboek DSM-5-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition, Text Revision) biedt een gestandaardiseerde classificatie van mentale stoornissen, inclusief duidelijke diagnostische criteria, symptomen, prevalentie, risicofactoren en differentiaaldiagnostiek. Het handboek wordt gebruikt door professionals in de geestelijke gezondheidszorg om psychische stoornissen te classificeren en te diagnosticeren. Dit vergemakkelijkt een consistente diagnosestelling.