Vorig jaar plaatste een vriend een kort fragment van de Sjaasbergergank op Instagram. Ik was meteen 'verliefd' op de sfeer die de plek, de mensen en de muziek opriepen. Een stukje traditie waar ik meer van wilde weten dus ik reserveerde de datum van de volgende editie meteen in mijn agenda.
Vandaag was het zover, de jaarlijkse processie, mis en kermis op een uniek plekje... De kluis van Schaelsberg. Als je niet chauvinistisch Limburgs bent, dan word je het daar wel. Zo'n mooi magisch plekje! Er woonden vroeger kluizenaars en ik kan me goed voorstellen waarom. Als je op deze plek niet tot bezinning kunt komen, waar dan wel?
De Sjaasbergergank is gelukkig niet echt bekend en wordt daardoor nog niet overvoerd door toeristen. Na een kleine processie vanuit Walem volgt er een heilige mis in het dialect in de 'groene kathedraal'. Daarna is er 'kermis', waar vooral aandacht is voor de innerlijke mens. Van koffie met Limburgse vlaai tot en met spek en ei, belegde broodjes, broodje hamburger of frikandel en natuurlijk Limburgs bier. En dat doen we allemaal samen, genieten.
Er zijn van die plekken die een enorme aantrekkingskracht hebben en waar magie zijn werk lijkt te doen. De Kluis op de Schaelsberg is zo'n plek. De kluis is een kapel, vroeger was het een jachthut, waar verschillende kluizenaars - geestelijken - hebben gewoond. Dat is wat bekend is vanaf de 17e eeuw. Het is een beschermd monument en behoort tot ons cultureel erfgoed. Hoewel de geschiedenis bekend is van de laatste eeuwen en die verbonden is aan de katholieke kerk, zou het me niks verbazen als het daarvoor ook al een heilige plek was. Veel katholieke gebouwen staan op plekken die in de oude religies al een betekenis hadden. En veel van die plekken bevinden zich op Leylijnen. De Kluis van Schaelsberg wordt ook genoemd in relatie tot Leylijnen. Of het 'wetenschappelijk' zo is, dat weet ik niet. Maar vaak als ik 'mijn neus achterna ga', dan kom ik wel op plekken die voor mij magisch aanvoelen.
De mis van de Sjaasbergergank wordt gehouden op een grote plek onder hoge bomen achter de kapel, waardoor de plek ook wel de groene kathedraal wordt genoemd. Er staat reuzegrote en eeuwenoude bomen die het schaduw bieden en er is een klein briesje te voelen. Lekker in deze hitte! Wandelaars kunnen de Kluis op hun route vinden, maar gelukkig is de weg ernaartoe moeilijker en minder voor de hand liggend voor auto's. Smalle wegen, deels ook holle wegen en doodlopend naar de Kluis toe. Geen doorgaand verkeer dus!
Oorspronkelijk kom ik uit Zuid-Limburg waar ik geboren en opgegroeid ben. Ik ken de ellenlange processies waar ik als meisje al in meeliep. Vanuit het dorp Slenaken helemaal de berg op naar Heijenrath of geleid vanuit de Gerarduskerk in Wittem een processie door het dorp Partij waarbij we eindigden bij het nonnenklooster dat alleen voor deze gelegenheid haar poort naar het binnenplein opende. Ik heb best wel wat kilometers afgelegd... De stoet die nu nog als processie naar de Kluis loopt komt vanuit Walem en is stukken korter dan vroeger.
Ik sprak de pastoor die de dienst leidde, Pastoor Dieteren. Amaibele man die met zijn voeten midden in de samenleving staat. Hij is meer dan tien jaren pastoor geweest in het dorp waar ik nu woon in Midden-Limburg. Wij wonen in het huis dat jarenlang heeft gediend als het parochiecentrum van ons dorp en het was tevens de woonplek van meerdere pastoors.
We hadden het over de traditie die in Zuid-Limburg nog veel meer aanwezig is dan in het Midden-Limburgse. De kerken zijn meer gevuld en hij vertelde dat er in twee maanden tijd zo'n 12 processies zijn. Processies waar verenigingen en gelovige dorpsinwoners nog meelopen en tradities in ere worden gehouden. Waar je nog palen met geel-witte vlaggetjes ziet langs de route. Net zoals wij die vroeger ook hadden in het dorp Partij waar ik heb gewoond. In onze voortuin. Het hele dorp zag er daardoor heel feestelijk uit.
We hadden het over saamhorigheid en hoe die langzaam uit de samenleving is verdwenen. Zijn preek - ik vond het meer een goed verhaal - ging ook over het verschillend mogen zijn, het niet perfect mogen zijn en elkaar kunnen zien en waarderen. Het kon eigenlijk niet actueler. In de sfeer daar -in de groene kathedraal- kon je door de magie van de plek zelf, de aanwezigheid van de schutterij, het koor dat in het dialect zong en de mensen uit de omgeving die er waren voelen hoe we 'vroeger' onze wortels vooral hadden in een traditie die gebaseerd was op het elkaar kennen en het elkaar helpen waar nodig. Omdat het ook niet anders kon, toen.
In de kapel hoorden we van de gidsen hoe de kluizenaar als geestelijke een plek kreeg in de oude jachthut en daarmee de landheer het gevoel had dichter bij God te zijn als er iets zou gebeuren. Hoe de boeren mede zorgden voor voedsel voor de kluizenaar die bij tekorten de bel deed luiden. Hoe de geestelijke met kruiden de dieren zegende van de boeren en zorgde voor gezond voedsel voor het vee. Hoe mensen de weg naar de Kluis van Schaelsberg vonden om er hun rust te vinden en te kunnen mijmeren over hun leven, totdat de plek zo populair werd dat er niet echt meer sprake was van kluizenaarschap...
Wat mij betreft woonde ik wel een katholieke mis bij, maar hoorde ik net zo goed een veel universeler verhaal. Pastoor Dieteren had dan ook zonder kerkgewaad dit verhaal kunnen houden. De Sjaasbergergank bij de Kluis van de Schaelsberg laat ons de waarden beleven waar velen van ons in deze tijd naar op zoek zijn. Waarden die we missen in onze huidige samenleving. Waar individualisme en de angst voor polarisatie de boventoon voeren en daardoor authenticiteit en verbinding leggen met anderen in de weg zitten. Onze maatschappij legt ons toch ook het gevoel op, dat ons leven maakbaar is en als dat niet zo is, dat vooral aan onszelf ligt.
De kern zit in de bewustwording van wie we zijn met al onze keerzijdes en het ons zelf mogen vinden in relatie met de wereld om ons heen. Kerkelijker dan dat word ik denk ik niet... 'Kump good' gaat om het kunnen dealen met het leven zelf en het vinden van onszelf en de ander.
Wat maakt deze plek nou zo bijzonder dat het voor mij een 'enchanted encounter' is? Op de plek van de Kluis van Schaelsberg ervaar je de ruimte even weer dichter bij jezelf te komen. Een magisch momentje creëren, zoals de kluizenaar de plek uitkoos om tot bezinning te komen. Waar de sfeer je helpt door de geschiedenis te voelen, in de geborgenheid van de groene kathedraal...
Een traditie als de Sjaasbergergank laat je via de rituelen en tradities de verbondenheid met elkaar weer voelen. Voor mij was het bezoeken van deze gebeurtenis op deze magische plek even mogen ontsnappen aan de geopolitiek onveilige wereld van vandaag. Even een andere wereld met hedendaagse spiritualiteit gebouwd op jarenlange tradities van vroeger. En die 'realiteit' kun je zomaar vinden op een half uur afstand van je huis... #rundumhause
Nieuwsgierig geworden? Lees meer op: https://www.dekluisvalkenburg.nl/
Reactie plaatsen
Reacties