Agora is nodig als lichtbaken voor onze samenleving

Mijn eigen-wijsheid over Agora-onderwijs komt niet voort uit kennis van didactiek, pedagogiek of wetenschappelijke onderzoeken, maar vooral uit mijn ervaringen; Ik ervaar en beleef Agora-onderwijs door de ontwikkeling van mijn kinderen. Ik vind het een manier van leven en gebruik de aanpak als ik nieuwsgierig ben en iets wil leren. Ik zoek naar betekenis en hoe die in te vullen en niet naar vooraf vastgelegde paden door anderen. Waar ik het meeste van heb geleerd zijn mijn kinderen; Mijn dochter en zoon die zichzelf zijn en zeggen wat ze vinden, respectvol en vaak zonder oordeel. Dat leren ze bij Agora! Als ouders hebben we geleerd hoe we in alle vertrouwen en openheid kunnen communiceren met onze kinderen door vooral bij onszelf te onderscheiden wat onze eigen zorgen zijn en ook zo daarover te communiceren. Dat haalt veel lading en oordelen weg bij je kinderen en geeft hen de ruimte om zichzelf te zijn en blijven. Dat hebben we niet van vandaag op morgen gedaan maar met elkaar geleerd. Dus verkramp niet als beginnend Agora-ouder als je dit leest. Het gaat met vallen en opstaan en samen (willen) leren!

Op een afstandje ernaar kijkend vind ik het diploma nog steeds ‘a pain in the ass’. Helaas ervaar je ook als Agora-ouder stress als je kind het examentraject ingaat op een Agora-school, omdat je weer te maken krijgt met toetsing, cijfers, opgelegde eindtermen en deadlines. Maar ook daar merk ik dat de zorgen die ik heb veel te maken hebben met de bekende krampachtigheid van het onderwijssysteem en het 'falen' of 'slagen'. Als het examentraject en het diploma al iets opleveren, dan is het het ervaren van het doorzettingsvermogen van je kind wat het geleerd heeft in de voorgaande jaren en de waarborg van vastgestelde normen om door te kunnen. Tenminste, als dat wat je kind wil behalen qua profiel wel betekenisvol genoeg voor hem of haar blijft. Na Agora kan je kind daarop leunen; ik zie het bij mijn dochter die zelf afwegingen kan maken in het vervolgonderwijs. 

Ik had in het begin behoefte aan ‘houvast’ in diepgang van challenges om zo te weten te komen of het wel goed ging met mijn kinderen. Ik wilde zekerheid dat ik de Agora-visie ook totaal begreep. Des te langer mijn kinderen nu Agoriaans zijn, des te relaxter ben ik als het gaat om mijn eigen verwachtingen en behoefte aan controle. Ik zie vooral de kansen van ontscholing, het ontbreken van hokjes en labels en het ‘schrappen van de onderbouw’; Het creëert ruimte voor je kind om weer zichzelf te worden en te zijn. Om betekenis te vinden in de dingen die het doet. Om te leren dat zelfstandigheid ook verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Ik heb het zelfs niet meer over perspectieven, brillen of werelden of koppeling aan eindtermen of eerder starten met vakken. Ik geloof in de kracht van de ruimte voor ontwikkeling vooral in die eerste jaren op Agora. Het is zaaien alvorens te kunnen oogsten. En wat je oogst is zelfkennis, zelfreflectie, bewustzijn en 'ik en de ander'.

Een erg belangrijk onderdeel van een Agora-school is de gouden driehoek leerling – coach – ouder! Het is daar waar je regie over eigen ontwikkeling vormgeeft, met z’n drieën. Ik vind het nog belangrijker dan in het begin dat een coach een sterke basis heeft om te mogen coachen. Het is noodzakelijk dat je als ouder hem of haar het vertrouwen geeft om een relatie op te bouwen met jouw kind en de vrijheid en ruimte geeft om te coachen. Waar ik me nog zorgen over maak is of de coach voldoende zichzelf kan en mag zijn; de authenticiteit is zijn kracht. En daaraan vastgekoppeld hoop ik dat de coaches zich niet laten afleiden door allerlei stickers en roep om segregatie die hen het gevoel geven een kind niet te kunnen coachen. Onzin! Wat vooral van belang is, is de match tussen jou als coach en de leerling en je zelfvertrouwen en je zelfreflectie wat wel bij jou hoort en wat niet. Die openheid is tevens het creëren van een veilige omgeving! Je hoeft als ouder niet de ‘perfecte’ coach te hebben voor je kind want die bestaat niet. Wel een coach dus die authentiek is!

Daaraan gekoppeld is mijn grootste zorg nog steeds of de schoolorganisatie voldoende krachtig is en wordt neergezet om Agoriaans te kunnen functioneren. Ik kan nog steeds passievol over de organisatiebesturing, structuur en inrichting van agorascholen praten en over toepassing van mijn ‘geliefde’ 7-ssen model, modellen van Mintzberg en consorten, maar heb daar ondertussen wel alles over gezegd en geschreven wat mij betreft. Leiderschap en cultuurverandering zijn de succesfactoren voor een effectieve inbedding van de Agorafilosofie op de werkvloer, in directie en in bestuur! Zolang er geen cultuurverandering plaatsvindt van individuele verantwoordelijkheid voor de klas naar gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de Agora-kinderen en daarop aangepast gedrag, zolang is er niet echt sprake van een Agora-school. Zolang leiderschap niet gevoed wordt door professionele kennis van verandermanagement en structuur en houvast biedt voor de leerkrachten die zo'n anderhalf jaar nodig hebben om echt Agora-coach te worden, zolang is er een risico op chaos en zelfmanagement van elke Agora-coach in worden. Elke groeifase van een Agora-school kent specifieke vereisten in de wijze van besturing, het juiste afstemmings- en coördinatiemechanisme om te zorgen dat de bedoeling van Agora naar voren kan komen en eisen aan de kwaliteit van processen en resultaten. Daar komt ook een eigenzinnige schoolvorm als Agora niet onderuit! Dat is ook iets wat blijvend mijn zorg blijft, dat Agora deze kennis onvoldoende zelf in huis heeft of bereid is naar binnen te halen en open te staan ervan te leren. De tijd zal het leren of er een meer open houding gaat ontstaan en de Agora-scholen lang genoeg hun eigenheid kunnen volhouden. Het grootste afbreukrisico bestaat erin, dat men afglijdt naar regels en procedures die in het traditionele onderwijs zekerheid geven. De zekerheid zit echter in het menselijk kapitaal: de authenticiteit van Agora-coaches, Agora-kinderen en Agora-ouders! Met een daarbij passende leiding en bestuur. 

Daarop aansluitend vind ik dat de slogan 'It takes a whole village to raise a Child' onvoldoende terug te vinden is in de praktijk! Ja, die eerste jaren zullen nieuwe scholen dat niet herkennen. Met een overzichtelijk aantal kinderen en de pioniers die de eerste ouders zijn lukt het wel om de ouders als participanten te betrekken bij het onderwijs, maar wat daarna? Er zijn weinig scholen die het lukt om een eenmaal gekozen wijze van hoe ouderparticipatie in praktijk kan worden uitgevoerd ook daadwerkelijk vast te houden en een inbedding te geven in de schoolorganisatie. Het vrijwilligersmodel is veel te wankel en risicovol om een participatiepijler op te baseren. Ouderparticipatie zien als een deel van het onderwijsveld voor de kinderen, de leeromgeving van de ouder, vraagt ook om een netwerkorganisatie in te richten waarin de ouderparticipatie een professionele plek krijgt. Een dergelijke inbedding zorgt voor onderhoud en continuïteit en dus voor het waarborgen van 'the whole village'. Dan pas ervaar je ook effectief dat ouders kunnen participeren en is er meer zekerheid over verwachtingen wederzijds. 

Waar mijn focus gedurende de jaren steeds meer is komen te liggen is bij de Agora ouder. Ik ben ervan overtuigd dat je Agora ouder moet worden om je kind effectief van Agora onderwijs te laten genieten én om zelf een waardevolle inbreng te kunnen hebben in de gouden driehoek en in de community. Ook daarin zie ik zelf dat er bij ons meer rust is gekomen. Het is aan ons Agora-ouders om het Agora-onderwijs zo goed mogelijk te begrijpen zodat onze kinderen niet door ons gehinderd worden, gehinderd door eigen conditioneringen. Het vergt dus eigen ‘schaduwwerk’ om verlichting te kunnen geven aan onze kinderen om zich aan bestaande systemen te mogen onttrekken. Niet vanuit weerstand, maar vanuit een betekenisvolle noodzaak. Ik vind het een taak van de Agora school in haar visie op te nemen dat ouders weten hoe je Agora ouder wordt en hen daarin begeleidt. Het ontlast coach en kind en is een kritische succesfactor om de kwaliteit van Agora-onderwijs te kunnen garanderen.

Samengevat blijf ik kritisch kijken naar de aanwezigheid van professioneel organisatiemodel met voldoende kennis en ervaring bij de leiding in verandermanagement zodat er voldoende eigen zekerheid en vertrouwen opgebouwd kan worden bij coaches om authentiek te kunnen coachen, voor ouders om Agogra-ouder te worden en om de participatiepijler professioneel neer te zetten om de leeromgeving ook daadwerkelijk te verbreden en verrijken. Dat zijn de kritische succesfactoren voor een gouden driehoek en het beleven van effectief Agora-onderwijs!

Ik uit deze zorg omdat ik zelf als Agora-ouder erg blij ben met onze keuze voor Agora onderwijs voor mijn kinderen en ervaar dat de wijze waarop zij zich mogen ontwikkelen de passende manier is in de tijd waarin we leven en de toekomst waar we naar op zeg zijn. De tijd waarin we nu leven laat steeds meer polarisatie zien terwijl de noodzaak aan verbondenheid steeds groter wordt. De samenleving staat op imploderen als het gaat om segregatie, systemen en protocollen en we hollen van crisis naar crisis. De visie op lange termijn voor onze samenleving is een wirwar van op te lossen problemen in plaats van een stip op de horizon die we met z’n allen willen nastreven. Schreeuwen is de manier geworden om gehoord te worden. In die grote wereld van chaos biedt Agora onderwijs een kijk op ontwikkeling die in praktijk jongvolwassenen de bagage geeft die ze nodig hebben om de toekomst tegemoet te treden. Die rekening houdt met een veranderende toekomst die vandaag begint of eigenlijk al lang is begonnen. Het begint bij de verbinding met jezelf kunnen leggen als coach en als ouder waardoor verbinden met anderen -de leerling, de medecoaches en de andere ouders - mogelijk wordt. Het begint met je eigen kracht en authenticiteit leren kennen en benutten, autonoom in relatie tot de ander. En daarmee ervaar ik Agora onderwijs als een lichtbaken voor de vormgeving van onze toekomstige samenleving. De manier om met elkaar verbindend te kunnen communiceren waarbij er plaats is voor eenieder met zijn eigen unieke bewuste ZIJN. 

In mijn boek voor Agora-ouders, dat gaat verschijnen aan het begin van het schooljaar 2024-2025, vind je hoe Agora-ouders kunnen ontscholen. Wat je tegenkomt als je kind naar een Agora-school gaat en hoe jij als ouder jouw eigen Agora-ouder rol kunt vormgeven. Een leesboek, studieboek en werkboek met een Agoriaans tintje! Lees er meer over in de blog: