De volksaard en de crisis

Gepubliceerd op 15 oktober 2020 om 20:22

“Hoe doen we het in verhouding tot andere landen?” vind ik een interessante vraag die regelmatig gesteld wordt tijdens persconferenties als het gaat over het aantal besmettingen en het naleven van de coronamaatregelen.

Onze 'hockeystick' steekt momenteel scherp af in de top 5 van besmettingen per 100.000 inwoners. Ligt het nu allemaal eraan dat we ‘coronamoe’ zijn? Of heeft het toch iets met onze volksaard te maken?

De HOFSTEDE-INSIGHTS* - 6 cultuurdimensies gemeten in meer dan 70 landen -  geven een mooie inkijk in hoe ons land gekenmerkt kan worden in relatie tot andere landen. We lijken veel op Zweden en Denemarken als het gaat om onze platte samenleving, de hoge mate van individualisme, het volgen van onze eigen impulsen om ons leven te leven wat we willen en vooral onze zorg voor anderen. 

We staan qua score in de zorg voor anderen op nummer 2 in Europa! De Zweden hadden geen lockdown in het voorjaar en de Denen gingen al snel over tot versoepelingen van hun lockdown. Op dit moment zijn hun besmettingsaantallen vrij laag. In Frankrijk en Italië waar een grote mate van hiërarchie samengaat met een hoge mate van individualisme, zijn veel fermere maatregelen genomen. Ook ons buurland België was veel strenger. Toch kennen deze landen grote aantallen besmettingen waarbij de grafieken in Spanje en Frankrijk geen hockeystick zijn, maar een op- en neer gaande curve. Waar het in Spanje, Frankrijk en België er op lijkt dat de regels goed worden nageleefd door een complete lockdown laten hun cultuurdimensies zien dat er ja gezegd wordt en nee gedaan. De genoemde landen kennen een andere mate van ‘stress’ door de hoge machtsafstand en hoge mate van individualisering die met elkaar botsen. Er is minder sprake van het zoeken naar consensus en er is machtsvertoon nodig om naleving af te dwingen.

We staan bekend met Zweden als een van de meest naar consensus zoekende landen in onze besluitvorming. In rustig vaarwater gedijt dat goed en is dat lang haalbaar. De grote mate van gelijkheid, de grote autonomie van het individu in combinatie met zorgen voor elkaar houdt elkaar aardig in balans. Regels zijn dan alleen nodig voor wat je zelf niet voor elkaar krijgt en dat kan dan allemaal vrij pragmatisch. Tijdens de eerste golf met onze intelligente lockdown gaf deze ook de ‘veiligheid’ om de regels die werden opgelegd te aanvaarden en tegelijkertijd was er veel aandacht voor de ander in de samenleving. Onze feminiene waarden kwamen duidelijk naar voren door de applausacties voor onze helden en de extra aandacht voor ouderen.

Een intelligente lockdown past goed bij de kenmerken van onze cultuur en door de schrik van een crisis worden van bovenaf opgelegde besluiten door leiderschap voor een bepaalde tijd geaccepteerd. Afgelopen maanden hebben we nog vrij goed kunnen koersen op deze normen en waarden met het perspectief van dalende curves en een zomervakantie. Daardoor kwam onze autonomie, de behoefte ons eigen leven te leiden en met beperkte regels niet in het gedrang. Een ‘nieuw normaal’ met zovele beperkingen van de kernmerken van onze cultuur wordt niet geaccepteerd! En toch bevinden we ons nog steeds in een situatie van dat ‘nieuwe normaal’. We zitten in de tweede golf en wanneer we die bedwongen hebben, weten we niet. Kortom, de crisis duurt voort, de druk is voelbaar.

En nu? Nu moet het kabinet strengere maatregelen nemen en deze handhaven? Erkennen dat de communicatie beter had gekund, er wellicht teveel nadruk had gelegen op de eigen verantwoordelijkheid en dat het allemaal sneller moest? Maar lag die aanpak niet gewoon heel erg in onze ‘volksaard’? Onze cultuurdimensies – die echt niet van vandaag op morgen veranderen- geven aan dat het zeker mogelijk is om eigen verantwoordelijkheid te vragen, dat we overal een plasje over willen doen wat tijd kost en we echt vier regels moeten kunnen onthouden en toepassen. En waarom moet het nu dan anders?

Waarin we verschillen van Zweden en Denemarken, is dat we moeilijk met onzekerheid omgaan. We kijken naar de overheid om ons die zekerheid te geven, bediscussiëren elke maatregel en roepen tegelijkertijd weer terug naar het kabinet dat het weer anders moet. We accepteren niet, dat we met nog steeds beperkte kennis proberen te sturen en pragmatisch te werk gaan. We hebben zo’n mooie verworvenheden in ons land waarmee we ons door deze crisis heen kunnen manoeuvreren! Een platte samenleving, een hoge mate van individualisme, het mogen volgen van onze eigen impulsen om ons leven te leven, onze zorg voor anderen en onze pragmatische insteek. Die moeten we inzetten en niet onze behoefte om alle zekerheden tot in het kleinste detail te bediscussiëren om consensus en zekerheid te verkrijgen. In die zin is het ook onze eigen volksaard die ons in de weg zit en dat veroorzaakt wellicht nog wel de grootste crisis!

Bronnen:

* https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/

* https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/corona-wereldwijd-cijfers-over-het-coronavirus-in-alle-landen-op-een-rij~b14e8079/

Tip: Haro Kraak schreef in de Volkskrant van 27 december 2020 een uitgebreide analyse over de volksaard waarbij hij de Hofstede dimensies gebruikt en gesproken heeft met de zoon van Geert Hofstede over het belang van culturele waarden https://www.volkskrant.nl/cs-bed6906a

 

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.