De NOS kopte vandaag: 1 op 6 Nederlanders heeft stressvol werk, vooral in zorg en onderwijs. Dat er zoveel stress is, zou niemand mogen verbazen en dat het overloopt in de genoemde sectoren ook niet.
Ik schreef er al over tijdens de coronacrisis toen de discussie zich vooral toespitste op de financiële vergoeding, maar is de hoofdvraag niet: Hoever zijn we van onze bedoeling afgeweken als het gaat om het bieden van onderwijs en zorg? Is dat niet waarom mensen zoveel stress ervaren en vertrekken?
Gezondheidszorg zal niet ooit begonnen zijn met betaalbaarheid en effectiviteit van behandelen, maar met de menselijke behoefte om te zorgen. Waar we nu over spreken is meer ziekenzorg, dan dat het te maken heeft met gezondheid. Er moet een anamnese zijn en een zinvolle behandeling met wachtlijsten, doorgevoerde taakdifferentiatie en normen qua tijd en geld. Geen wonder dat de gepassioneerde zorgverlener zijn motivatie verliest om dat waar hij het vak voor heeft gekozen – iemand echt tot hulp kunnen zijn en alles daarvoor kunnen doen – niet meer kan vinden. Het onderwijs is ooit begonnen jongeren gereed te maken voor de arbeidsmarkt en dat ging vooral om vaardigheden om processen te kunnen uitvoeren met weinig ruimte voor autonomie en het neme van eigen verantwoordelijkheid. In de benadering van beide sectoren is weinig veranderd, de systemen zijn nog op dezelfde manier ingericht, terwijl het nog maar de vraag is of daar onze behoefte nog ligt.
Het wordt nog erger als we zien dat onze verzorgingsstaat met een hoge feminiene waarde en een lage machtsafstand aan het afbrokkelen is. Niet door managers, maar door de te ver doorgevoerde systemen, regels en procedures die we zelf hebben opgezet vanuit het oogpunt van efficiëntie en effectiviteit. De genoemde sectoren onderwijs en zorg zijn inmiddels vastgelopen in hun eigen opgebouwde stramien van regels en procedures met een afname van autonomie, zelfstandigheid, verantwoordelijkheid, het kunnen ervaren van resultaat en de passie voor het werk. De zorgverzekeraars en de meerdere lagen in de onderwijssector in het kader van toezicht hebben dat alleen maar verergert. Net zoals we dat ook zien met publieke voorzieningen die we de afgelopen jaren hebben overgelaten aan de markt met een tekort aan woningen, een energie infarct, hogere openbaar vervoersprijzen en ga zo maar door. We hebben dat wat onze sterke basis was in onze verzorgingstaat te ver doorgevoerd vanuit het oogpunt van welvaart en vrijheid.
Terug naar de zorgsector en de onderwijssector is de enige route om hiervan los te komen een herdefinitie van waar ons onderwijs op dient gericht te zijn en wat gezondheidszorg inhoudt. Hoe kunnen we aan de voorkant komen van gezondheidszorg, de preventie? En dan hebben we het niet over postbus 51 reclames, maar over voorzieningen die mensen ondersteunen in hun zelfzorg. Ook over discussies over onze voedselvoorziening, over supermarktproducten en ga zo maar door. Dan hebben we het over het ondersteunen van de ontwikkeling van jongeren om hun talenten te kunnen inzetten en ons niet meer vastzetten in de ouderwetse gedachte van bestaande functies op de arbeidsmarkt.
In een welvarend land als Nederland zouden we toe moeten zijn aan een discussie op een ander niveau, namelijk hoe we onze samenleving toekomstzeker te maken en durven te herdefiniëren. Dat is een veel bredere discussie dan een sectorgewijze of de gedachtengang langs financiële zin laten lopen. En daar horen plaatjes bij die zowel onze ‘linkse’ partijen raken als ook bij onze ‘rechtse’ partijen te vinden zijn. Er zijn voorbeelden in de landen om ons heen, hoe welzijn een beduidend onderdeel kan uitmaken van een economisch goed draaiende economie met bijvoorbeeld gratis voorzieningen als openbaar vervoer em het doorvoeren van een basisinkomen. Onderwerpen die we tot nu toe alleen maar kostentechnisch benaderen, maar die een veel bredere uitwerking hebben maatschappelijk gezien. Zo laat het Agora-onderwijs zien, hoe simpelweg het loslaten van het jaarklassensysteem en de focus op ontwikkeling tegelijkertijd ook burgerschap in zich draagt en jongeren hun eigenaarschap laat vinden in de maatschappij. Het vergt vooral de dat we met z’n allen constateren, dat als we blijven doen wat we altijd deden, er geen oplossing gaat komen voor de problemen die daardoor worden veroorzaakt. Terug naar de bedoeling en van daaruit vernieuwen. Het is dan ook de vraag of ons nieuw kabinet dat durft te zien en actie durft te ondernemen. Wie heeft de moed?
https://nos.nl/artikel/2589911-1-op-6-nederlanders-heeft-stressvol-werk-vooral-in-zorg-en-onderwijs
Reactie plaatsen
Reacties