Luister terwijl je leest... Geniet van 't Laeve - Sjef Diederen
Vorig jaar plaatste een vriend een kort fragment van de 'Sjaasbergergank' op Instagram. Ik was meteen 'verliefd' op de sfeer die de plek, de mensen en de muziek opriepen. Een stukje traditie waar ik meer van wilde weten dus ik reserveerde de datum van de volgende editie meteen in mijn agenda.
Vandaag was het zover, de jaarlijkse processie, mis en kermis op een uniek plekje... De kluis van Schaelsberg. Als je niet chauvinistisch Limburgs bent, dan word je het daar wel. Zo'n mooi magisch plekje! Er woonden vroeger kluizenaars en ik kan me goed voorstellen waarom. Als je op deze plek niet tot bezinning kunt komen, waar dan wel?
De Sjaasbergergank is gelukkig niet echt bekend en wordt daardoor nog niet overvoerd door toeristen. Na een kleine processie vanuit Walem volgt er een heilige mis in het dialect in de 'groene kathedraal'. Daarna is er 'kermis', waar vooral aandacht is voor de innerlijke mens. Van koffie met Limburgse vlaai tot en met spek en ei, belegde broodjes, broodje hamburger of frikandel en natuurlijk Limburgs bier. 'Joy de vivre' op z'n Limburgs.
Er zijn van die plekken die een enorme aantrekkingskracht hebben en waar magie zijn werk lijkt te doen. De Kluis op de Schaelsberg is zo'n plek. De kluis is een kapel, vroeger was het een jachthut, waar verschillende kluizenaars - geestelijken - hebben gewoond. Dat is wat bekend is vanaf de 17e eeuw. Het is een beschermd monument en behoort tot ons cultureel erfgoed. Hoewel de geschiedenis bekend is van de laatste eeuwen en die verbonden is aan de katholieke kerk, zou het me niks verbazen als het daarvoor ook al een heilige plek was. Veel katholieke gebouwen staan op plekken die in de oude religies al een betekenis hadden. En veel van die plekken bevinden zich op Leylijnen. De Kluis van Schaelsberg wordt ook genoemd in relatie tot Leylijnen. Of het 'wetenschappelijk' zo is, dat weet ik niet. Maar vaak als ik 'mijn neus achterna ga', dan kom ik wel op plekken die voor mij magisch aanvoelen.
De mis van de Sjaasbergergank wordt gehouden op een grote plek onder hoge bomen achter de kapel, waardoor de plek ook wel de groene kathedraal wordt genoemd. Er staan reuzegrote en eeuwenoude bomen die schaduw bieden. Vandaag was er een klein briesje, lekker in deze hitte! Wandelaars kunnen de Kluis op hun route vinden, maar gelukkig is de weg ernaartoe moeilijker en minder voor de hand liggend voor auto's. Smalle wegen, deels ook holle wegen en doodlopend naar de Kluis toe. Geen doorgaand verkeer dus!
Ik ben geboren en opgegroeid in Zuid-Limburg en ik ken als meisje de ellenlange processies waar in meeliep. Vanuit het dorp Slenaken helemaal de berg op naar Heijenrath of vanuit de Gerarduskerk in Wittem een processie door het dorp Partij waar we eindigden bij het nonnenklooster dat alleen voor deze gelegenheid haar poort naar het binnenplein opende. Ik heb best wel wat kilometers afgelegd... De stoet die in de Sjaasbergergank loopt is stukken korter dan vroeger en komt vanuit Walem.
In Zuid-Limburg worden de kerkelijke tradities meer in ere gehouden, de kerken zijn er nog gevuld en verenigingen en gelovige dorpsbewoners lopen mee in de processie. Je ziet er de palen met geel-witte vlaggetjes langs de route. Net zoals wij die vroeger ook hadden. In onze voortuin. Het hele dorp zag er daardoor heel feestelijk uit.
De preek in de mis ging over het verschillend en niet perfect mogen zijn. Over het onszelf en elkaar accepteren, ook met onze keerzijdes. Het ging over 'kump good', om het kunnen dealen met het leven zelf en het vinden van onszelf en de ander. En kerkelijker dan dit word ik niet in dit verhaal... ik hoorde er een universele boodschap in die actueler is dan ooit. Een roep om te stoppen met polariseren en uitsluiten. In de groene kathedraal met de 'bescherming' van de schutterij, de mis en de zang in het dialect. Mooier en passender kon het niet zijn.
De Kluis - kapel - was open. Vrijwilligers vertelden over de kluizenaars die er woonden. Hoe de eerste kluizenaar -als geestelijke- een plek kreeg in de oude jachthut en daarmee de landheer het gevoel gaf dichter bij God te zijn als er iets met hem zou gebeuren. Hoe de boeren zorgden voor voedsel voor de kluizenaar die bij tekorten de bel deed luiden. Hoe de geestelijke met kruiden de dieren zegende van de boeren en zorgde voor gezond voedsel voor het vee. Hoe mensen de weg naar de Kluis van Schaelsberg vonden om er hun rust te vinden en te kunnen mijmeren over hun leven, totdat de plek zo populair werd dat er niet echt meer sprake was van kluizenaarschap...
De open ruimte op de Schaelsberg was gevuld met mensen die hun stoel meenamen vanuit de mis en een plekje zochten in de schaduw onder de hoge bomen bij de kermis. Er waren wat stands voor het goede doel, maar er was vooral eten en drinken! Limburgse vlaai met koffie. Belegde broodjes. Spek en ei. Broodjes hamburger en frikandel die met een kleine frituurpan werden gemaakt. Met liefde. En natuurlijk bier en wijn! Een plek om het uren uit te houden. Limburgs bourgondisch genieten!
Op de plek van de Kluis van Schaelsberg ervaar je de ruimte even weer dichter bij jezelf te komen. De mis en het samenzijn helpen je een magisch momentje te creëren. Zoals de kluizenaar de plek uitkoos om tot bezinning te komen in gebed en daardoor de mensen naar hem toe kwamen voor zielenrust. Je voelt de geschiedenis van de plek, de geborgenheid van de groene kathedraal. Het is even ontsnappen aan de geopolitiek onveilige wereld van vandaag. Even in een andere wereld zijn met hedendaagse spiritualiteit gebouwd op tradities van vroeger. Ik merkte het toen we de berg verlieten en naar onze auto liepen. Alsof we even een paar uren 'ergens anders' waren geweest. En die 'realiteit' kon ik zomaar vinden op 40 minuten afstand van mijn huis... #rundumhause
Nieuwsgierig geworden? Lees meer op: https://www.dekluisvalkenburg.nl/
Reactie plaatsen
Reacties